We hebben het allemaal wel eens. Zo’n diep gekoesterde wens die zo af en toe opborrelt en die ook weer snel wegebt, want absoluut niet realistisch. Dat had ik dus met golfsurfen. Het lijkt misschien geen onmogelijke wens, maar aangezien ik slechtziend ben… Het werd iets totaal anders of toch niet? Een reis over verandering en inclusief leiderschap, maar daar kwam ik pas veel later achter. In deze blog vertel ik over de 5 fases van verandering en 5 manieren hoe inclusieve leiders verandering versterken.
7 jaar geleden ging ik voor het eerst golfsurfen op een camping in Frankrijk. Op zoek naar een actieve gezinsvakantie kwam ik het Family Surfcamp tegen. Het klonk laagdrempelig. Dit wilde ik altijd al leren. Voor ik het wist stond ik met mijn dochter en twee logge beginnersplanken op het strand. Mijn man en zoon waren er al. Het was net een officieel verandertraject met een nieuw geformeerd team. Iedereen stelde zich voor. Toen ik aan de beurt was vertelde ik nonchalant over mijn slechtziendheid, met het verzoek aan te geven wanneer ik te dicht bij mijn medesurfers in de buurt kwam, want: ‘safety first’. Ik wilde vooral de groep niet tot last zijn, maar keek wel om me heen of ik gepruimd werd. De leider, Andy, een enthousiaste jonge gast uit Wales, zei direct: ‘Top dat we een diverse groep hebben en geef vooral aan wat je nodig hebt’. Hij vertelde over zijn passie voor de zee met basiskennis over onderstroom, houding en gedrag op het water. We oefenden de basisvaardigheden op het droge en toen mochten we voor ‘het echie’. Ik ging door alle fasen van verandering heen:
Ik pakte de plank en keek naar de golven. Ik moest en zou dit kunnen aan het einde van de week. Vol bewondering zag ik ervaren surfers langskomen. Ik voelde urgentie. En eerlijk, ik was ervan overtuigd dat ik dit ging ‘nailen’. Ik ken de zee, heb 7 jaar reddingsbrigade…
Viel dat even tegen: Uitpeddelen, wachten op die golf, 1,2,3 en omhoog. Voor een golf die toch geen golf bleek te zijn. Slechte timing. Al snel dwaalden mijn gedachten af. Die fietsvakantie van vorig jaar was veel relaxter. Ik betrapte mezelf op zo’n ‘vroeger was alles beter’ gevoel. Loslaten van iets vertrouwds en open (blijven) staan voor iets nieuws was lastiger dan ik dacht.
Tot ik wanhopig werd. Ik wist het echt niet meer. Hoe dan? Dit ga ik nooit leren. Machteloos en gefrustreerd keek ik om mij heen. Sommigen gaven het op. Anderen, zoals mijn dochter, stonden in no time. Ieder had zijn eigen ‘verandertempo’. Ik voelde me vooral ‘anders’. Thuis had ik al de nodige afkeurende blikken gevoeld en opmerkingen gekregen: ’ Jij, slechtziend, op die gevaarlijke golven? Sommige dingen moet je niet willen’ In mijn hoofd ging ik de instructies bij langs. Wat deed ik fout? Andy peddelde naar me toe en vroeg hoe het ging. ’Ik zie de golven niet op tijd aankomen’: zei ik.
Hij volgde me in het water en hield mijn plank vast. ‘Daar komt de golf Ymkje, 1,2,3’ en hij gaf de plank een zetje. Het hielp. Ik stond! Eerlijk is eerlijk, een week lang keihard oefenen vol uitdagingen volgde. Steeds opnieuw balans zoeken, uit je comfortzone komen en bereid zijn om je zelf zo af en toe volledig belachelijk te maken door weer een snoekduik te maken. ‘Verandering schuurt’ hoor je vaak. Na een week golfsurfen had ik 2 geschaafde, blauwe knieën en ebte de brei aan instructies in mijn hoofd weg en ging het steeds meer vanzelf.
Ik geniet elke keer weer. Zoals die keer In Portugal, met golven van zeker vier meter hoog. Door de angst van het onbekende heen. Surfen is geen lineair proces maar kent elke keer nieuwe uitdagingen. Net als veel andere veranderprocessen eigenlijk.
Pas veel later, tijdens mijn research voor een leiderschapsprogramma van de Politie, kwam ik het artikel ‘We don’t need another hero’ tegen. Prof. Freek Peters beschrijft hierin de leider van de toekomst aan de hand van de leiderschapsmetafoor van de golfsurfer ‘Die kent de kunst om effectief te bewegen op krachten sterker dan zichzelf. Ik wist meteen. Hij heeft het over Andy.
Peters neemt de lezer mee van de hiërarchische controlerende leider uit het industriële tijdperk, via de transformationele leider die als charismatisch visionair zijn snel veranderende marktomgeving met veel overtuigingskracht probeerde te veroveren naar de contextuele leider van de toekomst. Wat dat is? We leven steeds meer in een pluriforme wereld, die een toename van complexiteit en onvoorspelbaarheid vraagt om samenwerking en kennisdeling met de juiste netwerken, om het opnieuw inrichten van processen en om het combineren van technologieën.
Nieuwe leiders zijn niet meer gefocust op ‘in control’ zijn, maar op het stimuleren en faciliteren, zonder zichzelf individueel te profileren. Ze beschikken over competenties als het hebben van een open-mond met een meervoudige blik, hebben vertrouwen in het systeem waar je deel vanuit maakt waarbij er meerdere manieren zijn om het resultaat te halen. Hier zijn leiders niet sturend maar ondersteunend aan anderen. Dit vraagt om leiders met een flexibel ego, die met inzicht in menselijke systemen in staat zijn om het samenspel tussen mensen te stimuleren en beweging en innovatie te creëren. De leider van de toekomst heeft plezier in het succes van anderen.
Wat maakt van Andy nou zo’n leider van de toekomst? Ik noem vijf manieren waarop leiders van de toekomst werken
Andy stond regelmatig aan de kant. Vanaf het strand observeerde hij de groep op het water. Met oog voor de context: de golven, het tij, het weer en de tijd. Waar nodig gaf hij aanwijzingen op afstand, door te fluiten en met grote armbewegingen.
Op andere momenten kwam hij zelf in het water, niet om ons te imponeren met zijn golfkunsten, of uit te leggen hoe het moest, maar door je board op het juiste moment een tikje te geven, zodat je de kans kreeg die golf te pakken en te leren balanceren. En soms deed hij niets. Keek vol vertrouwen, gaf ruimte om te oefenen.
Andy had weinig behoefte om zichzelf te profileren. Hij stelde zich nederig op. Het ging niet om hem. Niet om zijn ego. Hij stelde de hele groep verantwoordelijk voor hoe ver we zouden komen aan het einde van de week en voor de veiligheid op zee. ‘Let op elkaar’ zonder dat er ook maar één moment getwijfeld werd aan de meerwaarde van zijn aanwezigheid. Hij had het overzicht en de gunfactor.
Andy toonde oprechte interesse in iedereen, luisterde aandachtig en gaf eerlijke feedback. Hij genoot zichtbaar van het managen van het verschil in de groep. Hij nam iedereen serieus en vroeg om input over de invulling van de les, zowel aan de kinderen, als hun ouders. Daarnaast vond hij het leuk om mee te denken hoe hij mij als slechtziende kon helpen.
Andy vertrouwde duidelijk in de kracht van de groep, van het systeem en wist daardoor het beste uit de groep te halen. De groep stond centraal en niet de leider.
Ik raad alle leiders, van startende leiders met nog onontgonnen kwaliteiten tot ervaren leiders die willen meegroeien naar de leider van de toekomst, aan om te gaan golfsurfen. Dit op zee of in jouw organisatie. Golfsurfen leert je omgaan met krachten die sterker zijn dan jezelf. Het leert je nederig te zijn voor diezelfde zee. Het leert je balanceren. Dit kan alleen door goed te luisteren, door scherp te zijn op de context waarbinnen je surft. Door samen te surfen, met oog voor elkaar en te genieten van het plezier van je mede-surfers.
Voor jou die wil meebewegen met de nieuwe tijd of voor jou als nieuwe leider met misschien nog onontgonnen kwaliteiten? Zicht op de beweeglijke context en het grotere geheel. Macht delen zonder buitenspel te komen staan, minder top down en meer in samenspel. Met lenig leiderschapsrepertoire. Past dit jou?
